ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΜΥΘΟΙ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΩΝΑΣΕΙΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
Στις 17/12/2024 ανακοινώθηκε νομοθετική παρέμβαση για την ίδρυση και λειτουργία 22 Δημόσιων Ωνάσειων Σχολείων, αντίστοιχων με τα «πρότυπα» που λειτουργούν σήμερα, σε 11 «υποβαθμισμένες περιοχές» της επικράτειας (ένα Γυμνάσιο κι ένα Λύκειο σε καθεμία από αυτές τις περιοχές). Δεν πρόκειται για καινούρια σχολεία αλλά για την αξιοποίηση υφιστάμενων δημόσιων σχολείων, με τη χορηγία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας του ιδρύματος Ωνάση. Μεταξύ των σχολείων που έχουν επιλεχθεί στην Αττική (Περιστέρι, Κολωνός, Αχαρνές-Μενίδι, Κυψέλη) είναι και το 1ο Γυμνάσιο και 1ο Λύκειο Περάματος.
Στις 29/1/2025 το θεσμικό πλαίσιο και η σύμβαση κυρώθηκαν στο κοινοβούλιο με τις ψήφους της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και της ΠΛΕΥΣΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ. Όπως ανακοινώθηκε από τους εκπροσώπους του κρατικού μηχανισμού (τον πρωθυπουργό και τον υπουργό Παιδείας), του κεφαλαίου (τον διευθυντή του ιδρύματος Ωνάση) και των τοπικών αρχών (τον δήμαρχο Περάματος και τον αντιδήμαρχο παιδείας), τα σχολεία υποτίθεται πως επιλέχτηκαν με σκοπό να ενισχύσουν τις «υποβαθμισμένες περιοχές».
Ασφαλώς, τα Ωνάσεια σχολεία δεν είναι τυχαίο ότι έχουν επιλεχθεί στις περιοχές των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων (από πλευράς ταξικής σύνθεσης του πληθυσμού), για εντελώς διαφορετικούς όμως λόγους. Επιδίωξη είναι, να διαχωριστούν πρόωρα οι μαθήτ(ρι)ες που έχουν καλές σχολικές επιδόσεις, άρα και υψηλότερες πιθανότητες μελλοντικών εκπαιδευτικών επιτυχιών (εισαγωγή στα πανεπιστήμια) και εργασιακών προοπτικών (επιστημονικό προσωπικό, στελέχη επιχειρήσεων, προϊστάμενοι δημόσιας διοίκησης κ.α.), από τις υπόλοιπες μαθήτ(ρι)ες που θα αντιμετωπιστούν ως «πλέμπα» προορισμένη για ανειδίκευτες εργασίες (χειρωνακτικές, γραφείου, υπηρεσιών, εστίασης, τουρισμού κ.α.), χωρίς να χρειάζεται να δαπανηθούν κονδύλια και να δοθεί έμφαση στην εκπαίδευσή τους. Η προβαλλόμενη «αριστεία» των Ωνάσειων θα σημάνει τη μετατροπή των υπόλοιπων σχολείων σε «χωματερές» και «πάρκινγκ» παιδιών, όπως το 2ο ΓΕΛ Περάματος και τα υπόλοιπα γυμνάσια της περιοχής.
Το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί έναν βασικό θεσμό αναπαραγωγής της ταξικής διάρθρωσης της κοινωνίας, ανάμεσα στις πολλές άλλες εξίσου σημαντικές ιδιότητες του (αναπαραγωγή της εθνικιστικής, ρατσιστικής, σεξιστικής/πατριαρχικής, πολιτικά αντιπροσωπευτικής, κοινωνικής οργάνωσης). Αυτό δεν επιτελείται αποκλειστικά με την εκπαιδευτική και επαγγελματική επιτυχία των παιδιών από πλούσιες ή μεσοαστικές οικογένειες αλλά και μέσω του εντοπισμού και διάκρισης (όσο πιο έγκαιρα γίνεται) των μαθητ(ρι)ών που, παρά τα λιγότερα εφόδια και υποστήριξη, ανταποκρίνονται και αποδίδουν ικανοποιητικά και μπορούν να αξιοποιηθούν μελλοντικά ως ειδικευμένο ή υψηλόβαθμο προσωπικό σε ιδιωτικές εταιρείες, στην κρατική διοίκηση, στις εφαρμοσμένες επιστήμες ή στην έρευνα. Αυτό επιτελείται από τη δεκαετία του ’80, με τον λεγόμενο «πιο αδιάβλητο, ουδέτερο και αντικειμενικό θεσμό στην Ελλάδα», τις πανελλήνιες εξετάσεις. Μετά τα «πρότυπα» και «καλλιτεχνικά» σχολεία, με τη δημιουργία των Ωνάσειων η διαδικασία αυτή επιδιώκεται να γίνεται όσο νωρίτερα και πιο εκτεταμένα γίνεται (ήδη από την 1η γυμνασίου) και απλώς να επικυρώνεται με τις πανελλήνιες εξετάσεις.
Μετά τα νομοθετήματα των προηγούμενων ετών σχετικά με την αναμόρφωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων (όριο φοίτησης (ν+2), κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, προσπάθεια εγκατάστασης συστημάτων ελέγχου και πανεπιστημιακής αστυνομίας (Ο.Π.Π.Ι) στα τριτοβάθμια ιδρύματα, εξίσωση των πτυχίων δημόσιων και ιδιωτικών πανεπιστημίων) αλλά και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (τράπεζα θεμάτων, περιορισμός των εισακτέων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσω της ελάχιστης βάσης εισαγωγής, ουσιαστικά «πανελλαδικές εξετάσεις» σε όλες τις τάξεις του λυκείου με τη θέσπιση του «εθνικού απολυτηρίου»), η απαιτητικότητα του σχολείου-μηχανή εντείνεται. Το εξετασιοκεντρικό μοντέλο, βασισμένο στην αποστήθιση και στην βαθμοθηρία, με όρους διαρκούς αξιολόγησης, γίνεται όλο και πιο επιθετικό, μεγαλώνοντας την ασφυξία και την αλλοτρίωση που νιώθουν τα παιδιά, πολλά από τα οποία έχουν φτάσει στο σημείο να παρακολουθούν φροντιστήρια από το δημοτικό.
Εκτός από τη διαβάθμιση των μαθητών, τα Ωνάσεια σχολεία και το ιδεολόγημα της «αριστείας», θα επιφέρουν εξίσου τη διαβάθμιση των εκπαιδευτικών. Οι καθηγήτ(ρι)ες που θα επανδρώσουν αυτά τα σχολεία θα πρέπει να έχουν επιπλέον τίτλους σπουδών από το πτυχίο τους (μεταπτυχιακά, διδακτορικά, εκπαιδευτικά σεμινάρια), να έχουν διακριθεί (sic!), να έχουν παράξει ακαδημαϊκού ενδιαφέροντος συγγραφικό έργο (εκπόνηση εργασιών), να έχουν εμπειρία στη διαχείριση πολλών διαφορετικών περιπτώσεων παιδιών. Γι’ αυτά τους τα προσόντα θα πρέπει φυσικά να έχουν αξιολογηθεί και εγκριθεί, την ίδια στιγμή που οι αγώνες των εκπαιδευτικών ενάντια στην κρατική αξιολόγησή τους τα τελευταία χρόνια βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σημείο. Οι ίδιες/οι δεν υποχωρούν και το κράτος εντείνει την πίεση, τα πειθαρχικά, τις απειλές στέρησης μισθού και μη μονιμοποίησης κ.α.
Ο θεσμός της εκπαίδευσης αποτελούσε ανέκαθεν έναν κρατικό φορέα, ο οποίος προετοιμάζει τα παιδιά να γίνουν πειθήνια και παραγωγικά υποκείμενα, στις υπηρεσίες της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας. Και κάθε αναδιάρθρωση και εκσυγχρονισμός της σχετίζεται με την καλύτερη και πιο εξελιγμένη επίτευξη αυτού του στόχου. Με τη δημιουργία των Ωνάσειων σχολείων επεκτείνεται και στον τομέα της εκπαίδευσης η σύμπραξη δημόσιου-ιδιωτικού τομέα, οι συνέργειες κράτους και κεφαλαίου. Την ώρα που το κεφάλαιο κερδοφορεί ασύστολα και το κράτος γεμίζει τα ταμεία του από τους έμμεσους και άμεσους φόρους, μειώνοντας παράλληλα τα κονδύλια για τομείς όπως η παιδεία και η υγεία, δεν είναι τυχαίο ότι οι άνθρωποι της κοινωνικής βάσης φτωχοποιούμαστε όλο και περισσότερο. Με αυτόν τον τρόπο εμφανίζονται τέτοιες χορηγίες όπως αυτή του ιδρύματος Ωνάση ως ευεργεσίες και δημιουργείται ευρύτερα η διαρκής επίκληση για ιδιωτικοποίηση και επενδύσεις. Με δυο λόγια αυτοί που μας ξεζουμίζουν εργασιακά και φορολογικά και δυναστεύουν τη ζωή μας, παρουσιάζονται ως σωτήρες.
Είναι οι ίδιοι που, θέλοντας να ορίζουν τις ζωές μας, ισχυρίζονται πως η αμφισβήτηση, η αντίσταση, οι συλλογικοί αγώνες είναι μάταιοι. Πως το να ονειρευόμαστε και να παλεύουμε για έναν άλλο καλύτερο κόσμο είναι ένα ρομαντικό αδιέξοδο. Πως η ατομική προσπάθεια του καθενός και της καθεμίας να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα, μέσα σε ένα περιβάλλον «υγιούς ανταγωνισμού»(;!) «όλων εναντίον όλων» είναι η μόνη προοπτική. Ας τους διαψεύσουμε. Ας οπλίσουμε τις επιθυμίες μας απέναντι στους γδάρτες των ονείρων μας. Ας αυτοοργανωθούμε διεκδικώντας όχι μόνο καλύτερους όρους εκπαίδευσής μας αλλά μια ολόκληρη ζωή, έναν ολόκληρο κόσμο.
Barrio Negro
πρωτοβουλία αντίστασης, αυτοοργάνωσης, αλληλεγγύης
από Κερατσίνι, Δραπετσώνα, Πέραμα, Νίκαια
αρχείο pdf:onas